به گزارش
شستون، به نقل از
باشگاه خبرنگاران جوان؛ 70درصد کره زمین را آب پوشانده است. اما این آب با آنچه ما کمبود آن را حس می کنیم، فرق می‌کند. تنها 3% از آب کره زمین برای نوشیدن، استحمام، مصارف کشاورزی و صنعتی مناسب است (همان چیزی که به آب شیرین معروف است) و از این میزان نیز، دو سوم آن در یخچال‌های قطب شمال و جنوب خاک می‌خورد. از این آمار، مشخص می‌شود که فقط یک درصد از آب کره زمین برای ما به راحتی قابل استفاده است و باقی آن را باید با صرف هزینه‌های بیشتر، آن هم در برخی مصارف خاص به کار ببریم.
طبق آمار سازمان ملل، میزان مصرف جهانی از این یک درصد آب در طول 50 سال اخیر، سه برابر شده است. هم اکنون حدود 1 میلیارد نفر دسترسی به آب شرب سالم ندارند و بیش از 2.5 میلیارد نفرِ دیگر نیز یک ماه در سال با کمبود آن مواجه هستند. در کل حدود 2.5 میلیارد نفر به خاطر آب غیربهداشتی در معرض بیماری‌هایی چون وبا و تب هستند، که از این رقم، 2 میلیون نفر هر ساله به همین دلیل جان خود را از دست می‌دهند.
کمبود آب یا کم‌آبی یعنی، هر نفر به کمتر از 1000 متر مکعب آب برای مصرف سالانه خود دسترسی داشته باشد که اگر به کمتر از 500 متر مکعب برسد، کم آبی نامیده می‌شود.
کمبود آب شامل تنش آب، کم‌آبی و بحران آب است. مفهوم تنش آب نسبتاً جدید است. تنش آب مشکل در یافتن منابع آب شیرین برای استفاده است، که علت آن تخلیه منابع است. بحران آب وضعیتی است که در آن آب قابل آشامیدن و غیر آلوده در یک منطقه کمتر از تقاضای آن باشد.
هنگامی که به اندازه کافی آب آشامیدنی مورد نیاز وجود ندارد، خطر بحران آب حس می‌شود. با توجه به اینکه این مسئله یک نگرانی جهانی است، سازمان ملل متحد و دیگر سازمان‌های جهانی مناطق گوناگونی را، دچار بحران آب دانسته اند. دیگر سازمانها مانند سازمان غذا و کشاورزی، استدلال می‌کنند که هیچ بحران آبی در این مکان‌ها وجود ندارد، اما این یک واقعیت است و سوال اینجاست که چه زمانی باید گامهایی برای جلوگیری از بروز چنین بحرانی برداشته شود.
*علل اصلی کمبود آب در جهان چیست؟
افزایش جمعیت: شاید اولین کسی که نسبت به خطر افزایش جمعیت در نسبت با منابع اندک هشدار داد، توماس مالتوس در قرن 18 باشد. حتماً می‌دانید که در 50 سال اخیر، جمعیت جهان به بیش از دو برابر افزایش یافته است. یکی از علل عمده آن را باید در رشد بهداشت عمومی به ویژه کاهش مرگ نوزادان، کودکان و مادران یافت. در واقع تولدها زیاد نشده، بلکه مرگ و میر کم شده است. با این حال همه تخم‌مرغ‌ها را نمی‌توان در سبد افزایش جمعیت گذاشت، چرا که در آمریکا روند کاهش آب شیرین در یک قرن اخیر، دو برابر روند افزایش جمعیت بوده است.
آلوده‌شدن آبهای قابل شرب: کشاورزی کنونی نه تنها بسیاری از منابع آبی را هدر می‌دهد، بلکه آفت‌کش‌ها و کودهایی در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد که در آبهای سطحی رها می‌شود و آن را آلوده می‌کند. صنایع گسترده در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه نیز برای کاهش هزینه تولید خود از مدیریت پسماندشان دریغ می‌کنند و آن را بی‌ملاحظه در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و دریاها خالی می‌کنند. انسان‌ها علاوه بر اینکه با افزایش جمعیت موجب گسترش صنایع برای تأمین غذا، خانه و پوشاک خود شده‌اند و افزایش مصرف آب را به صورت غیرمستقیم افزایش داده‌اند، با فاضلاب تصفیه‌نشده خود نیز به طور مستقیم موجب آلودگی آب‌ها می‌شوند. لازم به ذکر است آلودگی به آبهای زیرزمینی هم نفوذ می‌کند.
متاسفانه بسیاری از این آلودگی‌ها به سرعت قابل شناسایی نیست و پس از اینکه چندسال بعد موجب بیماری افراد و گونه‌های جانوری شد، تازه خود را نشان می‌دهد.
تغییرات آب و هوایی: گرم شدن جو زمین یا اتمسفر مهم‌ترین مصداق این موضوع است. صنایع گسترده و گازهای گلخانه‌ای به ویژه دی‌اکسید کربن، دمای میانگین کره زمین را افزایش داده‌اند. در نتیجه بارش‌ها کمتر شده و به علت گرما (که فاصله مولکول‌های آب را بیشتر می‌کند) یخچال‌ها در دو قطب، ذوب شده و سطح آبهای آزاد در حال بالاآمدن است.در نتیجه بسیاری از شهرهای ساحلی باید سکنه خود را تخلیه کنند.از سوی دیگر این تغییرات موجب خشکی در برخی قسمت‌های کره زمین و راه‌افتادن طوفان و سیل در قسمت‌های دیگر شده است.
طبق برآورد سازمان ملل، با روند فعلی تا سال 2025 حدود دو سوم جمعیت جهان با تهدید کم‌آبی و 1.8 میلیارد نفر با مصیبت بی‌آبی روبرو خواهند شد. جدا از این، کم‌آبی موجب کاهش محصول کشاورزی و فعالیت صنایع می‌شود که به صورت غیرمستقیم بر زندگی انسان‌ها اثر منفی می‌گذارد.
*جنگی که به زودی به راه خواهد افتاد
متأسفانه طبق برآوردها؛ کمبود آب در نقاطی جدی‌تر خواهد بود که هم‌اکنون نیز دچار منازعات سیاسی هستند. به نظر می‌ر‌‌سد هم اکنون یکی از علل عمده تصاحب بلندی‌های جولان توسط رژیم صهیونیستی تأمین امنیت آب برای صهونیست‌ها است. منازعه سنگال و موریتانی بر سر رود سنگال و مناقشات سوریه و عراق بر سر فرات در چند دهه اخیر نیز، از اولین نشانه‌های وقوع جنگ آب در آینده نزدیک است.
در حال حاضر هیچ کشوری مستقیما برای منابع آب درگیر جنگ نشده؛ اما متخصصان هشدار می‌دهند روزی منابع موجود آب، کفاف مصرف جمعیت جهان را نخواهد داد و جنگ بر سر منابع آن بین کشورها آغاز خواهد شد. این پیش بینی با بررسی رقم رشد مصرف آب به میزان دو برابر رشد جمعیت در آینده نزدیک دور از ذهن نخواهد بود. البته هستند جنگهایی که سبقه سیاسی دارند، اما امروز در مسیر نبردهای خود به جنگ آب روی آوردند؛ مثل گروه تکفیری تروریستی داعش و تلاشی که برای به دست آوردن سد موصل کردند.
جالب اینجاست که یکی از معروفترین جنگ‌های آب بر سر دجله و فرات رخ داده است. سال 2025 پیش از میلاد در همین منطقه (استان ذیقار کنونی در عراق) دو شهر سومری با نام‌های اوما و لاگاش با فاصله حدود 30 کلیومتر از یکدیگر قرار داشتند که پس از منازعات متمادی، قراردادی بر سر استفاده از حق‌آبه این رودخانه‌ها و کشاورزی بر زمین‌های حاصل‌خیز اطراف آن بسته بودند. با تجاوز اوما از این قرارداد، لاگاش به آن شهر حمله کرد و پادشاه آن را شکست داد. در حکاکی‌های سنگیِ آن منطقه، تصویر لاشخورهایی در حال پرواز نقش بسته که سر بریده‌شده سربازان اوما را به دندان گرفته‌اند.
حتی مشکلات بی‌آبی به حدی جدی است که هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت آمریکا در سال 2012 میلادی اعلام کرد: این تهدیدها واقعی است و دغدغه‌های جدی در حوزه امنیت ملی ایجاد می‌کند. به هرحال همه ما امیدواریم که مشکل بی‌آبی برطرف شود؛ در غیر این صورت باید شاهد بهانه‌تراشی‌های جدید استعمارگران همچون آمریکا و انگلیس برای لشکرکشی‌های جدیدشان به منظور حل معضل جهانی آب باشیم!!!!
